شاید ورشکستگی یک فرصت مناسب برای رهایی مدیر بود که می شد از آن اجتناب ورزید. جامعه متخصصان ورشکستگی انگلیس، هزار وهفتصد شرکت راکه طی سال۱۹۹۲ ورشکست شده بودند بررسی کرد و دریافت که مدیریت شرکت بزرگترین دلیل سقوط شرکتها بوده است. بعد ازآن به ترتیب بازار، فقدان سرمایه گذاری اضافی لازم وتامین مالی بلندمدت عوامل ورشکستگی شناخته شدند. نیوتن (۱۹۹۸) عنوان کرد که مدیریت ناکارا نمی تواند از عوامل ذیل جلوگیری کند وهریک از آن ها ممکن است منجر به سقوط شرکت گردد:
فروشهای ناکافی (که منجربه ناکافی بودن سود برای باقی ماندن شرکت درعرصه تجارت میگردد).
قیمتگذاری نامناسب (که موجب پذیرش زیان روی یک قلم یا سود بسیار اندک می شود).
استفاده نادرست از دریافتیها و پرداختیها (عدم موفقیت درگرفتن تخفیفات عمده وعدم پرداخت بدهکارانی که دارای وضع وخیم هستند).
هزینه های سرباروعملیاتی بیش ازاندازه وهزینه بهره بدهیهای درازمدت بیش ازاندازه (که همه هزینه های ثابت هستند که در مقابل درآمد قراردارند وباعث بالارفتن نقطه سربه سر میشوند).
سرمایه گذاریهای بیش ازاندازه دردارائیهای ثابت وموجودیها (که باعث محدودیت وجوه و دردسترس نبودن آن برای ایفای سایرتعهدات میگردد).
سرمایه درگردش ناکافی و نقدینگی ضعیف (به خاطر بدهی جاری بیش ازحد در نتیجه تحصیل دارائیهای ثابت با استفاده ازاعتبارات کوتاه مدت).
ساختارسرمایه نامناسب (نسبت نامطلوب بدهی به سرمایه).
پوشش بدهی نامناسب (در مقابل زیانهای ناشی از آتش سوزی، سرقت و…).
روشها و ثبتهای نامناسب حسابداری (که باعث دسترسی نداشتن مدیریت به اطلاعات مورد نیاز برای شناسائی مشکل وپیشگیری ازآن میگردد).
رشد بیش ازاندازه (رشدسریع باعث نیاز به وجه نقد بالا میگردد که ممکن است شرکت درکوتاه مدت قادر به تامین آن نباشد وبرای دستیابی به آن متحمل هزینه بهره گردد).
محدودیت ریسک (شرکتهایی که مصرف کنندگان متنوعی ندارند درصورت سوخت شدن یک فروش نسیه یا ورشکستگی یک مصرف کننده به سرعت ورشکست میشوند).
-
- سرمایه ناکافی: درصورتی که سرمایه کافی نباشد شرکت ممکن است قادر به پرداخت هزینه های عملیاتی وتعهدات اعتباری در سررسید نگردد. بااین حال دلیل اصلی مشکل، سرمایه ناکافی نیست وناتوانی درمدیریت اثربخش سرمایه، مسئله اصلی است.
- خیانت وتقلب: تعداد اندکی از ورشکستگی های با برنامه ریزی، ساختگی و بر اثر تقلب میباشد (حاجیها، ۱۳۸۴،ص۶۴)۱.
جدول ۱-۲ فهرست دلایل ورشکستگی را نشان میدهد.
جدول شماره (۲-۲ ): دلایل ورشکستگی (رهنمای رودپشتی و دیگران ،۱۳۸۵،ص ۴۵۴).
–
خیانت و تقلب
سرمایه ناکافی
مدیریت ناکارا
ایجاد و توسعه بیش از اندازه اعتبار
دلایل درون سازمانی
دلایل ورشکستگی
تصادفات
تأمین مالی
تغییرات در تجارت و بهبودها و انتقالات در تقاضای عمومی
رقابت
ویژگیهای سیستم اقتصادی/نوسانات تجاری
دلایل برون سازمانی
جونا آیابئی نیز شاخصهای نشان دهنده ورشکستگی (وضع وخیم مالی) شرکت را به صورت زیرتقسیم کردهاست:
کاهش سودنقدی: اگرطی زمان، سود نقدی شرکت روبه کاهش مستمرباشد این امر را می توان نشانه ای برای ورشکستگی تلقی کرد.
بستن کارخانه ها یا شعبه های شرکت.
زیانها: زیانهای عملیاتی منجربه ناتوانی از پرداخت سودهای نقدی یا افزایش سرمایه گذاری می شود. این امر شرکت رابه سوی ورشکستگی سوق میدهد.
زیاد بودن فصول کم کاری وتوقف عملیات.
استعفاء مدیران شرکت: مدیران ارشد یک سازمان درجایگاهی هستند که میتوانند عملکرد بعدی سازمان را ببینند. بنابرین آن ها میتوانند زودتراستعفاء دهند وبه شرکتهایی که پتانسیل بهتری برای مقاومت دربرابر ناملایمات اقتصادی دارند بروند. این استعفاء میتواند یک نشانه عملکرد ضعیف باشد.
افت قیمت سهام: قیمتهای سهام نشان دهنده ارزشی هستند که بازار برای شرکت قائل است، بی ثباتی و کاهش قیمت سهام ممکن است منجر به ترک شرکت ازسوی سهامداران با فروش سهام گردد و اعتبار دهندگان نیزعملکرد شرکت را با قیمت سهام ارزیابی میکنند(حاجیها،۱۳۸۴،ص ۶۴) .
۱۱-۲ ابزارهای شناسایی عوامل ورشکستگی:
۱-۱۱-۲ تحلیل روند:
یکی از رایجترین روش های بررسی اطلاعات در درون شرکت تحلیل گزارشات مالی درطی چند سال مالی میباشد. تا بدینوسیله تحلیل روند امور، ملموس شود. درصورت استفاده ازیک سال خاص به عنوان مبنا، تحلیل روند حسابهای عمده به صورت ماهیانه یا فصلی صورت میگیرد. روندهای ترازنامه اصولاً تمایلات ورشکستگی را به صورت زیر آشکار میسازد:
-
- نقدینگی روبه ضعف.
-
- سرمایه جاری غیرمکفی.
-
- سرمایه گذاری بیش ازحد روی موجودی کالا یا حسابهای دریافتنی.
-
- گسترش بیش ازحد دارایی های ثابت.
-
- افزایش وام های بانکی و سایر بدهی های جاری.
-
- بدهی های درازمدت دارای پشتوانه وتعهدات (بدهی های) ثابت بیش از حد.
-
- سرمایه گذاری بیش از حد روی دارایی های ثابت.
- وابستگی وام های شرکت به بانکها واعتباردهندگان.
تغییرات در حساب درآمد که میتواند تمایلات و روندهای دیگری رابه سمت ورشکستگی آشکار سازد به شرح ذیل میباشند:
-
- کاهش میزان فروش.
-
- افزایش هزینه های عملیاتی وهزینه های سربار.
-
- نرخ بهره وسایرهزینه های ثابت بیش از حد.
-
- برداشت ها وسود سهام بیش از حد درمقایسه با میزان درآمد.
-
- درآمدخالص روبه کاهش ونرخ بازده پایین تر روی وجوهات سرمایه گذاری شده توسط صاحبان سرمایه.
- افزایش فروش ازطریق اعمال کاهش سود هر واحد.
۲-۱۱-۲ تحلیل عملیات حسابداری:
درارتباط باتحلیل روند، برخی از نسبت ها یا عملیات مربوط به حسابداری درتعیین قدرت مالی مفید میباشند. نسبت های جاری و نقدینگی برای ترسیم توانایی شرکت درانجام تعهدات جاریش به کار برده میشوند. کارایی دراستفاده ازدارئی ها اغلب ازطریق گردش دارایی های ثابت، گردش موجودی کالا و گردش حسابهای دریافتنی تعیین می شود. هرچه میزان گردش بالاتر باشد عملکرد بهتر است زیرا که مدیریت میتواند با درگیرنمودن میزان کمی از وجوه فعالیت شرکت را تنظیم کنند. تحلیل سنجش های مختلف مربوط به یک سال خاص، ممکن است ارزش خاصی داشته باشد. اما وقتی که این سنجش ها، با موارد مشابه سال های قبل مقایسه میشوند. درآن صورت روند امور ملموس تر شده که این امر میتواند بسیار پراهمیت باشد.