۲-۱-۸-۵- تحلیل استراتژیک:

برسی دقیق و عمیق آن دسته از عوامل درونی و بیرونی که تأثیر عمده­ای روی آینده سازمان دارند (بیلو، موریسی، آکامب، مترجم؛ شریفی، ۱۳۷۶، ص ۶۷).

۲-۱-۹- سیاست­ها و خط­مشی­ها:

خط­مشی تعیین­کننده محدوده­ای است که تصمیمات آتی باید در آن اتخاذ گردد (رضائیان، ۱۳۷۹، ص ۲۱۰) و از سوی دیگر چارچوب­های لازم را برای تفکر و تصمیم ­گیری و حرکت تمام سطوح سازمانی در راستای اهداف کلان سازمان فراهم ‌می‌آورد (پیرس و رابینسون، مترجم؛ خلیلی شورینی، ۱۳۸۰، ص ۵۷). در عین حال خط­مشی­ها لازم است صراحت، قابلیت اجرا، انعطاف­پذیری، جامعیت، هماهنگی، مستدل بودن، تمایز از قوانین و کتبی بودن را در بطن خود نهفته داشته باشند (رضائیان، ۱۳۷۹، ص ۲۱۰). پس از بیان تعاریف و مفاهیم اصلی و کلیدی در بـرنامه­ریزی استراتـژیک لازم می ­آید بـا جـهـت­گـیـری پـژوهش حول محور سازمان­ های مأموریت­محور، مفهوم مأموریت سازمانی به صورت مبسوط مورد بررسی قرار گیرد.

۲-۱-۱۰- مأموریت سازمان

همان­گونه در قسمت قبلی ذکر شده «بیانیه مأموریت سازمانی» بیانگر علت وجودی سازمان ‌می‌باشد و پس از ‌پاسخ‌گویی‌ بـه ایـن سؤال اساسی که «فعالیت مؤسسه چیست؟» بـسـتـرهای لازم بـرای تدوین استراتژی فراهم می­گردد.

بیانیه مأموریت سازمانی که بیانگر چشم­اندازهای بلندمدت سازمان در محیط رقابت و همکاری است ممکن است توسط استراتژیست­های سازمان مکتوب شده یا نشده باشد ولی باید توجه داشت که عدم مکتوب کردن بیانیه مأموریت دال بر عدم وجود رسالت و مأموریت سازمانی نیست. با این وجود باید توجه داشت که مستندسازی مأموریت سازمانی مزایایی بسیار زیادی در جهت حرکت مناسب سازمان در محیط به همراه خواهد داشت.

۲-۱-۱۰-۱- فرایند تدوین مأموریت سازمان

پیش از تدوین و اجرای استراتژی­ های گوناگون، باید مأموریت سازمان را به شیوه­ای روشن تهیه کرد. مسأله مهم در تدوین بیانیه مأموریت مشارکت حداکثری مدیران مجموعه است چراکه اولین گام در ایجاد تعهد در مدیران جهت اجرای برنامه­ ها مشارکت دادن آن ها از ابتدای امر در فرایند تدوین برنامه­ ریزی استراتژیک، که آن هم با تدوین بیانیه مأموریت آغاز می­گردد، ‌می‌باشد. مراحل تدوین بیانیه مأموریت سازمان به شرح شکل (۴) ‌می‌باشد.

شکل ۲-۳ : فرایند تدوین بیانیه مأموریت (دیوید، مترجمان پارسائیان، اعرابی، ۱۳۸۰)

باید توجه داشت که بیانیه مأموریت یک سازمان به عنوان یک مکانیسم هدایت­کننده در سطح کلان سازمانی ایفای نقش می­ نماید به همین منظور لازم است تا به صورت مانع و جامع به پرسش­های اساسی پیش­روی مجموعه جواب بدهد در این قسمت اجزای تشکیل­دهنده بیانیه مأموریت مورد بررسی قرار ‌می‌گیرد.

بیانیه مأموریت هر سازمان از سه جزء اساسی تشکیل شده است (شکل ۵):

۱- چشم­انداز^[۲۲]: که بیانگر آن­چه که شرکت و مؤسسه می­خواهد به آن دست یابد (چه می­خواهیم باشیم؟)

۲- مأموریت^[۲۳]: که بیانگر آنچه شرکت در وضعیت فعلی در حال انجام و تحقق آن است (چه می­کنیم؟)

۳- ارزش­ها^[۲۴]: باورها و اعتقادات حاکم بر سازمان در زمینه ­های مختلف کاری، اجتماعی و ..

شکل ۲-۴ : اجزاء اصلی بیانیه مأموریت

۲-۱-۱۱- سیر تکاملی برنامه­ ریزی استراتژیک

در سال­های ۱۹۶۰- ۱۹۵۰ میلادی مهم­ترین مشکل برای مؤسسات، بسط دادن برنامه­ ها برای چند سال آینده و اجرای آن ها بود. سیاست بازرگانی در ایـن رابـطه، بـرای مدیـران بـه عنوان یک اصل، انجام توضیحاتی را در برمی­گرفت که مبتنی بر این بود که در آینده چگونه رفتاری را از خود نشان دهند؛ بدین­گونه توسعه و بسط دادن یک برنامه متکی بر پیش ­بینی آینده به صورت درازمدت را ‌می‌توان به عنوان نقطه آغاز مدیریت استراتژیک به شمار آورد. بدین ترتیب از سال­های ۱۹۶۰ میلادی، مفهوم استراتژی که سال­های سال به عنوان یک مفهوم نظامی به کار برده می­شد با ورود به فرهنگ مدیریت، به برنامه­ ریزی استراتژیک تبدیل گشت؛ ولی باید توجه داشت که برنامه­ ریزی استراتژیک به عنوان یک وظیفه مدیریت استراتژیک، مورد بررسی قرار نگرفته بلکه به تنهایی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است (کبیری، ۱۳۸۱، صص ۵۷-۵۵).

۲-۲-۱ مقدمه

ارزش های در زمره مشخصه مهم جوامع هستند که مبانی تعاملات فردی و اجتماعی هر جامعه را رقم می‌زنند همچنین به مثابه ی پدیده‌های اجتماعی ، نقش اساسی در شکل گیری ،کنترل و پیش‌بینی کنش ها و گرایش ها افراد جامعه داشته و عنصر محوری در ساختار فرهنگی جوامع به شمار می‌روند. موضوع ارزش های انسانی ، در طیفی قرار گرفته است که از تفکر انتزاعی فلاسفه و نظریه پردازان علوم سیاسی شروع شده وتا موشکافی های تجربی روانشناسان را در بر می‌گیرد . در حیطه بررسی علوم رفتاری ، ارزش های یکی از مفاهیم محوری در مطالعات علوم اجتماعی و انسانی به شمار می روندو توجه صاحب نظران بسیاری را از حوزه های مختلف علوم انسانی و اجتماعی به خود جلب نموده اند برخی دیگر ،ارزش های را از مقوله ی واقعیت ذهنی، روانشناختی و اخلاقی دانسته و ‌بنابرین‏ بررسی آن ها را خارج از مدار علو م اجتماعی می دانند. اما امروزه اکثر جامعه شناسان ارزش ها را چون منشا اثراجتماعی هستند ،به عنوان (( پدیده‌های اجتماعی)) در نظر می گیرند در حوزه ی علم سازمان و مدیریت نیز این ارزش ها به ویژه در سالیان اخیر از جایگاه خاصی برخوردار گردیده اند، به گونه ای که اغلب سازمان ها امروزی در بیانیه مأموریت‌ در کنار چشم اندازو رسالت سازمان از ارزش های سازمان خویش سخن به میان اورده اند . در نظام جمهوری اسلامی نیز این مقوله از جایگاه ویژه ای بر خوردار است چرا که ارزش یکی از بنیان های نظام دینی به شمار می رود. پرواضح است که سازمان ها یی که در چارچوب نظام مقدس جمهوری اسلامی به فعالیت می پردازند ، بایستی بیش از سایر سازمان هابرای مقوله ارزش اهمیت قائل شوند. از ان جا که ارزش منشا تاثیرات فراوان در همه ی حوزه ها از جمله سازمان ها هستند . در پی ان هستیم تا در حد امکان، به شناسایی این تاثیرات در سازمان مورد مطالعه بپردازیم . امید به آن که لطف و عنایت پروردگار و راهنمایی اساتید ار جمند، بتوانیم گامی در جهت رشد تعالی سازمانی برداریم .

۲-۲-۲- نیاز شناسی ارزش ها

ارز شها از نظر لغوی بسیار پیچیده و غنی است و به دشواری می توان ان را تعریف نمود.(( فرهنگ واژگان فلسفی لالاند ))، چهار معنای متمایز در ارتباط با چهار ‌ویژگی اشیاء برای ان می‌یابند :

1. 1. این که تا چه حد این اشیاء، مورد علاقه و مطلوب فرد و یا گروهی از افراد معین هستند .

1. 1. این که تا چه حد این اشیاء، شایستگی تحسین و مطلوبیت رادارهستند .

1. 1. این که تا چه حد هدفی را برمی آورند .

1. این که در گروه خاصی و زمانی ویژه در برابراین اشیاء چه مقدار کالایی که مقدار سنجش ارزش به حساب می‌آیند ، داده می شود.

شهید مطهری در باب تعریف لغت ارزش چنین می‌گوید : «ارزش که شاید با ((ارج)) هم ریشه باشد بلکه شاید ((ارج)) معرب ((ارز)) است، اسم مصدر است و به معنی حالت حاصل از ارج گذاشتن است . انسان به بعضی چیز ها ارج می‌گذارد و به آن ها اهمیت می‌دهد. ان چیز ها همان هستند که به حال او نافع و مفید باشند(مطهری،۱۳۶۸،ص۶۲)