احساس حقارت : احساس ناکامی اغلب با احساس حقارت همراه است ، مثلا کسی که در انتخابات ورودی دانشگاه موفق نمی شود از این که حس جاه طلبی او ارضاء نشده دچار احساس شکست می شود وهرگاه فردی درمقایسه موقعیتی ازخود با سایرین ‌به این تجربه برسد که نسبت به سایرین کمبودهایی دارد ، ممکن است با این طرز نگرش درمورد خود دچار احساس حقارت شود و مکانیسم‌های دفاعی از قبیل : جبران – دلیل تراشی ، سرکوبی … به کار گیرد .

واپس گرایی بیماری‌های جسمی ناشی از ‌کشمکش‌های روحی بروز بیماری روانی ناشی از فشار روحی درموارد خاص نیز ناکامی به اختلال یا وقفه در کار بعضی از ارگان‌های بدن مثل : بینایی ، شنوایی ، یا تکلم منجر می شود .

تدابیر مؤثر برای تحمل ناکامی :

بایستی حتی المقدر بکوشیم تا از پدید آمدن احساس محرومیت شدید و واکنش‌های حاد آن پیشگیری به عمل آورده و باید در نظر داشت که میزان احساس ناکامی به تعداد وانواع نیازهای ارضاء نشده و همچنین به طرز تفکر و واکنش های فرد بستگی دارد و باید قدرت مقابله با مشکلات را در افراد بالا برد . گرچه لازمست که ازرنج بردن کودکان از احساس ناکامی و حقارت پیشگیری شود ولی این بدان معنی نیست که ما باید همیشه سعی کنیم که از آ”نان مراقبت و نگهداری کنیم ، یا نقشی محافظه کاران داشته باشیم . بلکه نحوه مواجهه با مشکلات در رشد فردی نقش مهمی ایفاء می‌کند . از طریق برخورد مناسب بامشکلات است که کودکان به واقعیتها و محدودیتهای خویش وعالم بیرون پی می‌برند و به اعتماد به نفس دست می‌یابند .کسی به توانایی خودش ایمان دارد مقابله با مشکل را یک ارزش تلقی می‌کند و از این طریق می توان به حدی ا زموفقیت رسید که قبلا ناممکن می نمود .

ج) تحقیق در رابطه با آزمون روز نزوایگ :

1. تحقیق در زمینه « بررسی تحولی مسند کنترل و رابطه آن با پرخاشگربی » ( فراهانی^[۸۳]۱۳۷۵) در این تحقیق از آزمون مسند کنترل نوویکی – استریلکند و تست تصاویر ناکامی^[۸۴] روزنزوایگ بر روی صد و بیست دختر در ‌گروه‌های سنی هشت تا چهارده سال اجرا گردید ، تا تاثیر سن بر مسند کنترل و پرخاشگری و رابطه این دو با هم ارزیابی می‌گردد . فرض بر این بود که با افزایش سن ، جهت پرخاشگری درونی می شود و کودکان بامسند کنترل درونی تر و بیرونی تر از حیث رفتار پرخاشگرانه ( ریخت و جهت پرخاشگری ) ا ز یکدیگر متفاوت هستند . یافته های نهایی پژوهش نشان داد که ، درمحدوده خاصی از فرایند اجتماعی شدن ( هشت تا چهارده سال ) عامل سن در تغییر جهت مسند کنترل مؤثر نیست . با افزایش سن گرایش بیشتری به درون فکنی پرخاشگری حاصل می‌گردد . کودکان با مسند کنترل بیرونی تر، بیشتر حل مشکل ناکامی را علی رغم وجود مانع با تعقیب هدف پیشگیری می‌کنند ، گرایش بیشتری به پیدا کردن راه حل موقعیت ناکام کننده از طریق فرد دیگر دارند وبا قبول سرزنش و انتقاد از خود پرخاشگری را بیشتر متوجه خود می‌کنند ، کودکان با مسند کنترل درونی تر ، بیشتر برای دفاع از خود عمل می‌کنند و در مقابل ناکامی اغماض بیشتری ازخود نشان می‌دهند و با طرفه رفتن از موقعیت ناکام کننده گرایش بیشتری به باز داری بیان خصومت آمیز دارند .

فصل سوم

روش تحقیق

1. جامعه :

-جامعه مورد بررسی در این تحقیق ، متشکل از دانش آموزان دختر و پسر کلاس‌های چهارم و پنجم مقطع ابتدایی ، از سه دبستان آموزش و پرورش شهرستان کرمانشاه می‌باشد .

1. نمونه و نمونه گیری :

-حجم نمونه ، عبارت است از دویست نفر از دانش آموزان کلاس‌های چهارم و پنجم دبستان ، صد دانش آموز دختر و صد دانش آموز پسر با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند :

برای انتخاب دانش آ‎موزان ، ابتدا ، ‎آزمون روز نزوایگ را به صورت آزمایشی بر روی بیست نفر از دانش آموزان کلاس‌های اول ، دوم ، سوم ، چهارم و پنجم ( ده دانش آ‎موز دختر و ده دانش آموز پسر اجرا کرده و پاسخهای آن ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت ، نتیجه آزمون آزمایشی مشخص کرد : دانش آموزان دختر و پسر کلاس‌های اول تا سوم به اکثر سوالات آزمون پاسخ نداده بودند و به همین دلیل گروه نمونه از بین دانش آموزان چهارم و پنجم انتخاب شده اند .

از میان شش کلاس چهارم ( تعداد دانش آموزان هر کلاس بیست و چهار نفر بود ) و هفت کلاس پنجم ( تعداد دانش آموزان هر کلاس بیست و شش نفر بود ) مدارس پسرانه ، دو کلاس چهارم و دو کلاس پنجم به صورت کاملا تصادفی انتخاب شده و برای هر گروه ( آزمایشی و کنترل ) یک کلاس چهارم با یک کلاس پنجم در نظر گرفته شد ( برای هر گروه جمعا پنجاه نفر )

از میان سه کلاس چهارم و سه کلاس پنجم مدرسه دخترانه ( کلاس‌های چهارم سی و دو نفر دانش آموز داشت و کلاس‌های پنجم سی و چهار نفر ) یک کلاس چهارم و دو کلاس پنجم به صورت کاملا تصادفی انتخاب شده وبرای هر گروه ( آزمایشی وکنترل ) شانزده نفر از دانش آموزان کلاس چهارم و هفده نفر از دانش ‎آموزان هر کلاس پنجم در نظر گرفته شدند ( برای هر گروه جمعا پنجاه نفر ) .

سن دانش آموزان گروه نمونه از ( ده سال ، ده سال و چند ماه و یازده سال تا یازده سال و چند ماه ) می‌باشد .

۳-طرح تحقیق :

طرح تحقیق « پس آزمون چند گروهی با گروه کنترل » می‌باشد .

RGEb-x t₂ ۱ R =تصادفی x = متغییر مستقل

۲- RGCb – – t₂ =T آزمون مصور ناکامی روز نزوایگ کودکان ^[۸۵]

۳-RGEg -X t₂ GE= گروه آزمایشی =Gc گروه کنترل

۴- RGCg – – t₂ =Gb گروه پسران =Gg گروه دختران

1. نمونه به چهار گروه تقسیم شده ، که در آن دو گروه آزمایشی و دو گروه کنترل وجود داشته وهر گروه شامل پنجاه نفر می‌باشد . در گروه اول ( آزمایشی پسران ) متغیر مستقل اعمال شده و پس از آن آزمون اجرا گردیده است ، در گروه دوم ، گروه گواه پسران ، بدون اعمال متغیر مستقل فقط آزمون اجرا شده ، در گروه سوم ، گروه آزمایشی^[۸۶] دختران ، متغیر مستقل اعمال پس از آن آزمون اجرا شده در گروه چهارم گروه گواه دختران متغیر مستقل وجود نداشته و فقط ‎آزمون اجرا گردیده است .

۴-متغیرها

متغیرمستقل : در این تحقیق ایجاد حالت ناکام کننده که عبارت بود از جلوگیری از شرکت دانش آموزان گروه آزمایشی در مسابقات ورزشی که قرا رآن قبلا گذاشته شده بود و قبل از انجام آزمون اعلام شد که این قرار لغو شده و دانش آموزان نمی توانند در این مسابقات شرکت کنند می‌باشد .

متغیر وابسته : واکنش‌های آزمودنی‌ها به متغیر مستقل بر اساس نتایج آزمون می‌باشد .

۵-ابزار اندازه گیری ، نحوه اجراء و شیوه های تجزیه و تحلیل آن :

ابزار اندازه گیری ، آزمون مصور ناکامی روزنزوایگ^[۸۷] می‌باشد که برای آشنایی با این ابزار توضیحاتی درخصوص آن داده می شود :

سائول روزنزوایگ از سال ۱۹۳۰ به روانکاری توجه کرد و تلاش نمود تا نظریه فروید را مورد بررسی تجربی قرار دهد . تا آن زمان مطالعات روانکاری بر پایه تجربه های کنترل نشده متکی بود . مجموعه وسایلی که برای این کار تهیه کرده بود رویهم آزمون ناکامی نامیده شد که با علامت اختصاری F- Test معرفی شد این مجموعه چهار قسمت بود و قسمت چهارم آن اساس پیدایش آزمون ناکامی به شکل رایج امروزی آن گردید وشامل تصاویری بود که برای ‌برون‌فکنی احساسات و هیجان‌ها به کار می‌رفت و بعدها شکل و تعداد منظمی به خود گرفتند و ‎آزمون تصویری ناکامی را به وجود آوردند و علامت اختصاری ( p.f)آن است و در نخستین صورت تکامل یافته آن در سال ۱۹۴۴ منتشر شد .