چندین مطالعه ی مروری، شواهدی از تاثیر درمان های روان شناختی را بر شدت درد کودکان و نوجوانان مبتلا به درد های شکمی و سردرد ارائه کردهاند. به عنوان مثال تراتمن و همکاران (۲۰۰۲) گزارش کردهاند که کودکانی که درمان های روان شناختی دریافت کرده بودند در مقایسه با آنهایی که تحت درمان قرار نگرفته بودند، کاهش معناداری را در شدت درد گزارش کردند(۷۰ درصد در مقابل ۳۰ درصد)(پالرمو، ۲۰۰۹). برخی از مبتلایان به درد مزمن، از طریق سرکوبی یا اجتناب، در جهت کنترل کردن تجارب منفی مرتبط با دردشان، گام بر می دارند. اما چنین اقداماتی منجر به بدتر شدن عملکردشان می شود. به عنوان مثال، تلاش برای سرکوبی افکار، ممکن است دقیقا منجر به افزایش فراوانی و شدت آن ها شود و تلاش در جهت عدم تجربه هیجانات منفی ممکن است در افزایش تاثیرات آن ها نقش داشته باشد(چو[۴۲] و همکاران، ۲۰۱۰). مطالعات زیادی فواید رویکرد مبتنی بر پذیرش را در درمان بیماران مبتلا به درد مزمن نشان دادهاند. پذیرش درد با اجتناب، اضطراب، افسردگی، ناتوانی و شدت درد کمتر همراه است (ویکسل و همکاران، ۲۰۰۸). هم چنین، پذیرش درد، با پریشانی و درد کمتر و بهزیستی روان شناختی بالاتر، همراه است. نتایج مداخلات بالینی مبتنی بر پذیرش، ارتقاء عملکرد جسمانی، عاطفی، روانی – اجتماعی و هم چنین کاهش مراجعه به مراکز درمانی را نشان میدهند (مک کرکن و همکاران، ۲۰۱۰).
مک کرکن و ولز(۲۰۰۸)، تاثیرات ۳ تا ۴ هفته درمان ACT مرتبط با درد مزمن بزرگسالان را گزارش کردند. در مطالعه ی آن ها، به دنبال درمان و ۳ ماه بعد از پیگیری درمان، بهبود معناداری در درد، اضطراب مرتبط با درد، ناتوانی، وضعیت شغلی و عملکرد جسمانی در آزمودنی ها دیده شد. در آن مطالعه، تغییر در پذیرش درد با تغییرات درد، افسردگی، اضطراب مرتبط با درد، ناتوانی جسمانی و روانی اجتماعی و هم چنین عملکرد جسمانی، در فاصله ی زمانی پیش و پس از درمان، همراه بود و تغییر عمل مبتنی بر ارزشمندی ها، با تغییر درد، افسردگی و ناتوانی جسمانی و روانی اجتماعی در فاصله ی زمانی پس از درمان تا دوره ی پیگیری، ارتبا ط معناداری را نشان داد (مک کرکن و همکاران، ۲۰۱۱). مطالعات اخیر، فاکتورهای والدینی مرتبط با درد مزمن کودکان را، تقویت رفتار بیمارگون، فاجعه سازی، نگرانی، باورهای مرتبط با درد و واکنش های حمایت گر و خفیف سازنده، شناسایی کردهاند( مک کرکن و همکاران، ۲۰۱۱). در درمانACT کودکان، والدین، به شیوه ی معناداری در درمان مشارکت میکنند و این یکی از شیوه های سودمند برای افزایش عملکرد کودکان به شمار میآید، به همین دلایل، شاید تاثیر درمانACT بر افزایش عملکرد کودکان، خیلی تعجب برانگیز نباشد(پالرمو، ۲۰۰۹).
شواهد تجربی محدودی در رابطه با تاثیردرمان های روان شناختی، مخصوصا درمان ACT بر دردهای مزمن کودکان دیده می شود(ویکسل و همکاران، ۲۰۰۷). هم چنین، در دهه ی اخیر، مطالعات توصیفی مربوط به وضعیت کارکردی کودکان مبتلا به درد مزمن، روند رو به افزایشی را نشان میدهد، اما، خلاء هایی در رابطه با مطالعات بالینی متمرکز بر کارکرد کودکان مبتلا به درد مزمن، مخصوصا در رابطه با دردهایی غیر از سردرد، وجود دارد (پالرمو، ۲۰۰۹).
بنابرین با توجه به مطالب گفته شده می توان گفت از یک زاویه، با توجه به شیوع نسبتا بالای دردهای مزمن در کودکان و تاثیرات مخرب آن بر زندگی این افراد، مخصوصا در رابطه با عملکرد و فعالیت های مدرسه، و از زاویه ی دیگر با توجه به پژوهش های مداخلاتی محدود در این زمینه، مخصوصا در رابطه با درمان ACT ، در گام نخست نیازمند ساخت و تهیه و تکمیل برنامه ی CHACT [۴۳] هستیم. این برنامه در حال حاضر به شکل یک گرته اولیه در دنیا شکل گرفته و تا تکمیل آن گامهای دیگری باقی مانده است. تنظیم چنین برنامه ای با توجه به برنامه بزرگسالان و گرته اولیه برنامه کودکان نیازمند طراحی نو است؛ چه که هم خانواده را و هم کودک را در بر میگیرد. پس در گام اول و قبل از یک وارسی تجربی بالینی نیاز به طراحی الگوی درمانی برای کودکان وجود دارد. اما چنین امری کامل نخواهد بود مگر اینکه در یک وارسی بالینی مورد آزمون قرار گیرد. بنابرین با طراحی چنین پروتکلی و کارآزمایی بالینی آن، از یک طرف امکان بررسی تجربی- بالینی آن فراهم می شود و از سوی دیگر می توان چنین درمانی را با سایر درمان های دیگر مورد مقایسه قرار داد. بدین ترتیب یک بدنه درمانی نو شکل میگیرد و امکان مقایسه نتایج به دست آمده با نتایج دیگر الگوها و روش های مداخله ای درد مزمن در گستره کودکی فراهم میگردد. از سوی دیگر، وجود یک برنامه بالینی در گستره درد های کودکی و وارسی بالینی آن میتواند در عین ترسیم زمینه مطالعات آینده، گرته اولیه به کار گیری بالینی آن را در کلینیکها و بیمارستانهای کودکان فراهم سازد.
۱-۴ اهداف پژوهش
مبتنی بر مسئله اساسی تحقیق، هدف های زیر پی گرفته شده است:
۱- طراحی مقدماتی پروتکل درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) برای کودکان مبتلا به درد مزمن
۲- تعیین اثر بخشی پروتکل مقدماتی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) بر انعطاف پذیری، کیفیت زندگی و عملکرد کودکان ۷-۱۲ ساله مبتلا به دردهای مزمن
۱-۵ سوال های پژوهش
مبتنی بر مسئله و هدف های تحقیق، سوال های زیر تنظیم گردیده اند:
۱- پروتکل درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) کودکان مبتلا به درد مزمن، با توجه به پروتکل درمان مشابه بزرگسالان، دربرگیرنده ی چه مشخصه ها و گام هایی است؟
۲- آیا اجرای پروتکل مقدماتی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد کودکان (CHACT)، انعطاف پذیری، کیفیت زندگی و عملکرد کودکان ۷-۱۲ ساله مبتلا به درد مزمن را بهبود می بخشد؟
۱-۶ تعریف نظری و عملیاتی متغیرهای پژوهش
۱-۶-۱ روان درمانی
الف – تعریف نظری: روان درمانی، روشی برای برطرف کردن مشکلات شخصی بیمار از طریق ارتباط کلامی، فکری، عاطفی، و نیز رابطه ی غیر کلامی، به وسیله ی فردی متخصص در این امر، میباشد (شاملو، ۱۳۸۷).