کلاوسون[۴۴]۱ وکنچ[۴۵]۲ (۱۹۶۶)ومیشل[۴۶]۳ (۱۹۸۴) معتقدند که ترکیب پیچیده عوامل مختلف درسیستم های اقتصادی اجتماعی و عدم توجه به آنهاتعریف گردشگری رادشوارمی نماید.تعاریف مختلف گردشگری،هرکدام باقواعد خاص خود،ارتباط میان تحقیقات گردشگری و رشته های مختلف علمی رامنعکس می نمایند(دهدشتی،۱۳۹۰). صنعت گردشگری بارشته هایی نظیرروانشناسی، جامعه شناسی ،انسان شناسی وجغرافیاواقتصاد مربتط است وبه نظر می رسد که این روابط در واقع نشان دهنده نوعی تعریف ازاین صنعت است.اما علی رغم وجودارتباط میان گردشگری وسایررشته های علمی افرادی نظیرلیپر[۴۷]۴ (۱۹۸۱)معتقدند که صنعت گردشگری رامی توان سیستم بازی درنظر گرفت که پنج عنصر موجود در آن با محیط زیست دارای واکنش متقابل هستند(رنجبران وزاهدی،۱۳۸۹).
واژه شناسی گردشگری ۲-۴-۳
لغت گردشگریtourism از کلمهtour به معنای گشتن اخذشده که ریشه درلغت لاتینturns به معنای دورزدن،رفت وبرگشت بین مبداومقصدوچرخش داردکه ازیونانی به اسپانیایی وفرانسه ودرنهایت به انگلیسی راه یافته است(اکسفورد[۴۸]۵،۱۹۷۳).درفرهنگ وبسترگردشگری به سفری که درآن مسافرتی به مقصدی انجام می گیردو سپس باز گشتی به محل سکونت رادربردارد،اطلاق می‌گردد(وب استر،۱۹۷۳).در فرهنگ لغت لانگمن گردشگری به معنای مسافرت و تفریح برای سرگرمی معناشده است(لانگمن[۴۹]۶ ،۱۹۸۸).درفرهنگ لاروس گردشگری به معنای مسافرت برای تفریح( لذت یارضایت)آمده است(لاروس[۵۰]۷ ،۱۹۹۱).درفرهنگهای فارسی گردشگری باجهانگردی مترادف ودراقطارعالم سفرکردن معناشده است.درفرهنگ دهخداجهانگردبه معنای جهان گردنده،آنکه دراقطارعالم بسیارسفرمی کندوسیاح معناشده است.هم نوایی معنایی دولغت جهانگردی و سیاحت در فرهنگ فارسی از دیدگاه تاریخی فرهنگ نویسان ما نشأت می‌گیرد و اهدافی فارغ از نگرش جدید و چشم انداز آینده پیرامون گردشگری به معنی امروزی آن (گردشگری) را شامل می شود. (پاپلی یزدی،سقایی،۱۳۸۵). هر کلمه بار مفهومی و معنایی خاصی را به ذهن متبادر می‌کند . گاه یک کلمه یا یک اصطلاح در ذهن افراد دریایی از مطالب را بیان می‌کند . به علاوه هر فرد بر مبنای فرهنگ ، زبان ، مذهب ،سطح سواد و تخصص خود معانی و ادراکات متفاوتی از یک کلمه و اصطلاح در ذهن خواهد داشت . به علاوه هر کلمه و اصطلاحی ممکن است از نظر قانونی بار مفهومی خاصی داشته باشد که کلمه دیگر همان مفهوم و ارزش قانونی را القا نکند .همین بار مفهومی کلمات و اصطلاحات است که زمینه‌های سیاست گذاری ،برنامه ریزی و اعتبارگذاری و بودجه ریزی را به وجود خواهد آورد (معصومی،۱۳۸۵).
۲-۴-۴تفاوت جهانگردی و گردشگری
تفاوت ماهوی بین جهانگردی و گردشگری وجود دارد . جهانگردی اساسا یک کار فرهنگی و به قصد شناخت و سیر در آفاق و انفس و برای نزدیکی به خداوند و تبلیغ دین انجام می شد، در حالی که گردشگری اساسا یک کار اقتصادی است که بیشتر لذت بردن و احساس آرامش کردن، فرار از گرفتاریهای شهری ، و ارضای حس لذت جویی و کنجکاوی صورت می پذیرد . هر دو مسافرت است ولی ماهیت و نتایج حاصل از آن ها کاملا با هم متفاوت است(پاپلی یزدی،سقایی،۱۳۸۵) .
جهانگردی در قیاس با گردشگری ، هیچ شباهتی را بازنمینماید.هرکدام از این دو پدیده هرچند در پیرامون صورتبندی خود کنش پذیری جغرافیایی را در برمگیرند ولی هریک دارای یکتاگونگی خاص خود در فضای سنتی و مدرن می‌باشند.جهانگردی برآمده از نیازهای جوامع سنتی در حال تکامل است و بیرون از انگیزه های فردی قرار دارد.از آن رو که در جوامع سنتی زندگی شخصی همیشه تابعی از زندگی اشتراکی و جمعی می‌باشد و تنها ارزش های اشتراکی جامعه سنتی تعیین کننده نوع اعتقاد و ارزش های فردیاند(صدرنبوی،۱۳۵۱) ، جهانگردی نیز به تبع در این چارچوب قرار می گیرد و به عنوان یک امر اقتصادی ـ اجتماعی ، بازتابنده نیازهای اشتراکی جوامع می‌باشد و از حیطه فردی خارج است. در حالی که گردشگری در انگیزه فردی و بر پایه فردانیت خاص مدرن شکل می گیرد.سفر در گردشگری امر کاملاً قردی و مربوط به انگیزه های شخصی است(سیاح،۱۳۶۷).
۲-۴-۵ضرورت و اهمیت گردشگری
بنابر آمار بانک جهانی، در سال ۲۰۰۰ تعداد گردشگران درسرتاسر جهان بالغ بر۷۰۱ میلیون نفر بوده وازاین جریان گردشگری مبلغی حدود ۴۷۵میلیارد دلار به طورمستقیم وارد چرخه اقتصادی جهان شده است(بانک جهانی،۲۰۰۲). البته برخی منابع درآمد گردشگری را در سال ۲۰۰۰ حدود ۶۲۱ میلیارد دلار دانسته اند و آن را در سال‌های ۲۰۱۰و ۲۰۲۰ به ترتیب ۱۵۵۰ و ۲۰۰۰ میلیارد دلار بر آورد کرده‌اند (میرطالبیان،۱۳۸۰).
بایدتوجه داشت چرخه عظیم مالی که به طورغیرمستقیم حول محورصنعت گردشگری می چرخدبه مراتب مهمترازدرآمدهای مستقیم این صنعت براقتصادجهانی تاًثیرگذاراست.معمولاً بخش مهمی ازخریدها(کالا وخدمات)و کارهای عمرانی-ساختمانی که باصنعت گردشگری ارتباط داردبه حساب این صنعت گذاشته نمی شود، چراکه محاسبه چرخشهای مالی و درآمدهای غیرمستقیم صنعت گردشگری عملاًبسیارمشکل است(سقایی، ۱۳۸۵).
عمده ترین فعالیت‌های اقتصادی که حول محور این صنعت انجام می‌گیرد وبازخوان آن بر اقتصاد داخلی وبین المللی تاثیر بسیار دارد عبارت اند از سرمایه گذاریهای ساختمانی –عمرانی (هتل،جاده، فرودگاه، اسکله سازی، ساخت انواع وسایل حمل ونقل، هواپیما، کشتی، کشتیهای تفریحی، واگن قطار، اتومبیل، آماده سازی پیستهای اسکی، سواحل دریاها وغیره)، صنایع تجهیز کننده رستوران‌ها، صنایع غذایی، تعمیرات ونگهداری ازآثارباستانی؛ سرمایه گذاریهای مربوط به تولید وتصفیه نفت وسایر انرژیها و در رابطه با گردشگری؛ سرمایه گذاریهای مربوط به اطلاعات واطلاع رسانی (سایت‌های رایانه ای – اینترنتی، نشریات اعم از کتاب، روزنامه، بروشور،نقشه، راهنمای گردشگری – مسافرتی وغیره )؛ مخارج مخابرات و پست (خرید سیم کارت، مخارج تلفن ، پست)؛ وسایل اقامتی (مانند کمپینگ و چادر)؛ وسایل ورزشی (وسایل اسکی، غواصی،شنا)؛ وسایل محافظتی بدن (انواع کرمهای ضدآفتاب، ژل ها وداروهای دیگر….)؛ درآمدهای عظیم نظام بانکی از جابه جایی پول، و درآمدهای عظیم بیمه و تهیه سایر اسناد بین‌المللی که گردشگران در کشورهای مبدأً یا کشور محل اقامت خود جهت آماده شدن برای سفر خرج می‌کنند؛ و مخارج پلیس و نیروهای امنیتی در رابطه با گردشگری که این ها معمولاً جزء درآمدهای مستقیم گردشگری محاسبه نمی شوند. معمولاً درآمد صنعت گردشگری از میزان ارزی که گردشگران وارد کشور دیگر می‌کنند سنجیده می شود. ولی وقتی مردم یک کشور قبل از مسافرت داخلی و بین‌المللی در محل اقامت خود (شهرو روستا ) خریدهایی را برای شروع گردشگری خود انجام می‌دهند به سادگی نمی توان آن هزینه ها ودرآمدها را محاسبه کرد( پاپلی یزدی، سقایی،۱۳۸۵).
