الف: نظریه “پنجره­های شکسته” که توسط ویلسون و کلینگ در سال ۱۹۸۲ مطرح شد. این نظریه ‌به این نتیجه دست یافت که زوال محله و عدم نگهداری از آن می ­تواند بر رفتار افراد تأثیرگذار باشد. نگهداری و حفظ اموال به مانند نظارت، کنترل ورودی­ ها و قلمروگرایی به استراتژی­ های CPTED افزوده شد (۲۹-۳۸،۱۹۸۲،Wilson & Kelling).

ب: دو جرم­شناس کانادایی با نام­های پل و پاتریشیا و برانتینگهام کتابی تحت عنوان “جرم­ شناسی محیطی” منتشر نمودند. نویسندگان این کتاب اعتقاد دارند که جرم هنگامی روی می­دهد که تمام ارکان لازم برای ارتکاب جرم فراهم باشد. این عناصر عبارتند از قانون، مجرم، آماج جرم و مکان. این چهار عامل را تحت عنوان “چهار بعد جرم” نام­گذاری کردند و نهایتاًً در این تئوری بر اهمیت مکان پرداختند (۱۹۹۱،Brantingham).

ج: جرم­شناسان انگلیسی، رونالد کلارک و میهم دیدگاه خود ‌در مورد پیشگیری وضعی را گسترش دادند. در پیشگیری وضعی آنان به هدف کاهش فرصت­های مجرمانه از طریق تغییر در اوضاع و احوال ماقبل ارتکاب جرم و بهبود طراحی و کیفیت محیط در پیشگیری از جرم تأکید داشتند (۱۹۹۵،Clark).

د: نهایتاًً تلاش­ های کرو که در پیشبرد برنامه­ ها و راهبردهای CPTED بسیار مؤثر بود (۲۰۰۰،Crow).

د) دوره زمانی چهارم: دهه ۹۰

در دهه ۹۰ میلادی مدل جفری این گونه ظاهر شد که محیط هرگز نمی­تواند مستقیماً بر رفتار فرد تأثیر بگذارد بلکه این کار تنها از طریق “ذهن” انجام می­ شود. هر مدل پیشگیری از جرمی باید دارای ذهن و محیط فیزیکی باشد و صرف تکیه بر محیط خارجی موجب نادیده گرفتن سایر ابعاد CPTED خواهد شد. امروزه مدل مبتنی بر دیدگاه جفری شامل شاخه­ها و رشته­ های مختلفی ‌می‌باشد. CPTED ارائه شده توسط کرو موجب ایجاد مبنایی محکم برای CPTED شد و این تئوری را سمت جلو هدایت کرد. در سال ۱۹۹۷ به واسطه مقاله­ای که توسط سویل و کلیولند به نگارش درآمد، تئوری­پردازان و طرفداران CPTED ترغیب شدند تا به دنبال اکولوژی اجتماعی CPTED حرکت کنند که این مسئله شامل موضوعات اجتماعی و روان­شناختی بود. در این دوره تئوری­پردازان تلاش می­کردند تا CPTED را از سطح محیط فیزیکی، ساختمان و محیط ساخته شده فراتر برده و به محیط و جنبه­ های اجتماعی نیز توجه نمایند. در همین زمان است که نسل دوم CPTED شکل ‌می‌گیرد (۷-۹،۱۹۹۷،Saville). این تئوری در عین حال که عموماً متمرکز بر تغییر محیط برای کاهش فرصت ارتکاب جرم است، هدف خود را بر نتایج دیگری از جمله: کاهش ترس از جنایت، افزایش کیفیت­های زیبایی شناختی محیط و افزایش کیفیت زندگی برای شهروندان آسیب­پذیر نیز قرار داده است (۸،۱۹۹۵،Clark).

منطق اصولی در طراحی یک محیط بیرونی ویژه جهت پیشگیری از جرم می ­تواند دلائل متعددی داشته باشد. به عنوان مثال تلاش­هایی که در جهت پیشگیری از جرم با تمرکز بر مردم بوده و روش­هایی مانند: بازداشتن یا منع نمودن عمومی و باز داشتن یا منع نمودن ویژه را در پی داشته که به لحاظ شرایط خاص قرارگیری مردم در محیطی ویژه، به لحاظ طبیعت متحرک انسان، امکان تحقق­پذیری پایینی داشته است. چرا که انسان­ها عناصر ثابت، پایدار و ماندگار یک فضا در مدت زمان معین و مشخص نیستند. در حالی که عناصری مانند ساختمان­ها و سایر اجزاء فیزیکی فضا به صورت وابسته­ای پایدار و ثابت می­باشند به عنوان نتیجه، CPTED می ­تواند مؤثر بر محصول تلاش برای ارتکاب جرم، مشاهدات و ادراک­های شخصی از ریسک ارتکاب جرم باشد. (۹-۱۴،۱۹۹۲،Nasar & Fisher).

تئوری CPTED به لحاظ توجه بیش از اندازه به محیط بیرونی دارای محدودیت­هایی ‌می‌باشد. برای داشتن تئوری فعال­تر و مؤثرتر باید به هر دو محیط بیرونی و درونی به طور یکسان توجه شده و یا به ترتیب به محیط و مجرم پرداخته شود. کارمن در سال ۱۹۹۷ باز تعریفی از این تئوری را پیشنهاد نموده که شامل هر دو وجه کلان (بیرونی یا خارجی) و خرد (درونی یا داخلی) سطوح تحلیل می­ شود. این باز تعریف توسط جفری در توضیح تئوری CPTED جامع و فراگیر، به تفضیل شرح داده شده است. ‌بر اساس نظریات جفری این جامعیت مستلزم آزمون­هایی جهت تشخیص صدمات مغزی، معایب تغذیه­ای، آلودگی­های شدید و مشکلات عصبی بوده و ممکن است منتهی به تغییرات فاکتورهای غذایی گردد. در عین حال آلودگی­های محیطی و مواد مخدر سایر آزمون­ها می­باشند. نتیجه این آزمایش­ها می ­تواند منتج به تحقیقات پیشگیری از جرایم و سیاست­های میان رشته­ای باشد که ‌بر اساس یک ارگانیزم محیطی از مدل کنش و واکنش­های رفتاری شکل گرفته (۴۱۸،۱۹۹۰،Jeffery). از زمانی که جفری بر روی فاکتورهای محیط درونی و روانی متخطیان ‌متمرکز گردید، به پیشنهاد خود او تئوری پیشگیری از جرایم از طریق طراحی محیطی به تئوری پیشگیری از جرایم تغییر نام یافت. چرا که در تئوری جدید تنها فاکتورهای محیطی نبودند که اهمیت داشتند بلکه بسیاری از فاکتورهای روانی، اجتماعی، جرم­ شناسی و رفتارشناسی دخیل بودند. در واقع جفری مفهوم اصیل CPTED را که ساخته و پرداخته خودش بود به مفهومی عام­تر در چارچوب تئوری پیشگیری از جرم توسعه بخشید (۱-۳،۱۹۹۳،Jeffery & Zahm).لازم به ذکر است که تئوری جدید، تئوری اولیه را نیز در برگرفته و فاکتورهای جدیدی را به آن اضافه می­ نماید. با توجه به محدودیت­های زمانی و امکانات این تحقیق، فاکتورهای پژوهشی بر تئوری اولیه که مختص فاکتورهای محیطی است، متمرکز ‌می‌باشد. امید است در آینده بتوان پژوهشی فراگیرتر با بررسی کلیه زمینه ­های جدید تئوری به انجام رساند.

ه ) دوره زمانی پنجم: سال ۲۰۰۰ به بعد

امروز CPTED مقبولیتی جهانی کسب نموده و این تئوری امروزه به محیطی اشاره دارد که همان محیط فیزیکی است. برخلاف مفهوم مورد نظر جفری که مفهوم محیط را به مسائلی چون اکولوژی اجتماعی و مسائل روان­شناختی گسترش داد، در واقع در این دوره ‌به این علت که سایر راهکارهای مبارزه با جرایم مؤثر نبوده است، CPTED و پیشگیری وضعی به یکی از دیدگاه­ های رایج ‌در مورد پیشگیری از جرم تبدیل شده و بر سایر انواع پیشگیری، مانند پیشگیری اجتماعی اولویت دارد. کوسن می­گوید: “تغییر وضعیت بسیار ساده­تر از شخصیت و روان افراد است” (۱۹۰،۲۰۰۳،Seve)

نسل دوم تئوری با تکیه بر اکولوژی اجتماعی جرم

کلارک(۱۹۹۵)

افزایش کیفیت زندگی

سویل وکلیولند(۱۹۹۷)

اکولوژی اجتماعی CPTED

سی جی جفری(۱۹۹۷)

تئوری پیشگیری از جرم

معرفی تئوری به عنوان راهی مؤثر در پیشگیری از جرایم

ویلسون و کلینگ(۱۹۸۲)

نظریه پنجره­های شکسته

پل و پاتریشیا رانتینگام(۱۹۸۷)

جرم شناسی محیطی

رونالد کلارک و میهم(۱۹۸۴)

پیشگیری وضعی از جرم

تثبیت سنگ بنای اولیه تئوری

سی جی جفری(۱۹۷۱)

تئوری اولیه CPTED

اسکار نیومن(۱۹۷۱)

فضاهای بی­دفاع

دوره پیدایش اولین جرقه­های تئوری